Baztango herriak

Iruñetik 34 km-ra dago, eta herrira heltzeko, N-121-A errepidea hartu behar dugu, eta ondoren, Almandozko tunelaren irteeran dagoen bidegurutzea.

Almandozen, Galtzaga Jauregia, XVIII. mendeko oinetxea. Gaur egun erabat berritua, eta ostatu bihurtua.

Jauregia ere bisitatzen ahal dugu. Jauregia antzinako zerrendetan ageri zen oinetxea da. Ezkerralde murriztuko armarria du; kasketa ezkerretara begira dago, sasikotasuna adieraziz. Armarria oso xumea da; beraz, pentsa dezakegu oso antzinakoa dela.

Parrokia-eliza berria San Pedroren omenez eraiki zuten.

Herriko Bestak ekainean izaten dira, Bestaberri Egunean.

Belateko mendatea eta inguruak

Almandoztik, NA-1210 errepidea hartuta, Belateko gainera joaten ahal gara. Bide osoa oihan tartean eginen dugu, maiz aski lainopean egoten den oihan misteriotsu batez inguraturik.

Gain horretan, Belateko zohikaztegia dago, lehen saileko ondare naturala; han ere gaztelua izan zenaren hondakinak daude. Bertan, gudu garrantzitsuak gertatu ziren. Horietako batean, gipuzkoarrek, Gaztelako erresumaren aldekoek, beretu egin zituzten Iruñea bonbardatzeko Albreteko Joanen (Nafarroako tronutik kendua) armada frantsesak erabilitako zortzi sakre, bi kainoi eta bi kulebrina.

Joana Eroa erreginak 1513an baimena eman zion Gipuzkoako Diputazioari bere armarrian hamabi kainoi paratzeko (gaur egun halaxe ageri da).

Belateko gainetik gora egiten duen bide ttipia hartuz gero, hamar minuturen buruan antzinako erromatar galtzada-zati bat ikus daiteke. Bide horri segika, Belateko Santa Maria baselizak eta erromesen aterpetxe zaharrak osatzen duten monumentu multzora helduko gara.